Zadrzewienia śródpolne są to zbiorowiska roślinne składające się z rosnących w niewielkich grupach drzew i krzewów, między innymi brzóz, osik, grabu, tarniny i innych. Pełnią one bardzo ważną rolę w ekosystemie m.in. chronią przed erozją, silnymi wiatrami oraz są miejscem życia wielu drobnych zwierząt. W wyniku działalności człowieka zadrzewienia takie są coraz rzadszym elementem krajobrazu. Przyczyniają się do tego zła gospodarka rolna oraz przeznaczanie coraz większych obszarów pod zabudowę.
Z ekologicznego punktu widzenia zadrzewienia należy traktować jako strefę ekotonową. Ze względu na otoczenie w którym występują zadrzewienia można je podzielić na zadrzewienia: użytków rolnych, przywodne, szlaków komunikacyjnych, wiejskich terenów budowlanych, terenów przemysłowych czy zadrzewienia terenów rekreacyjnych. Jak każdy podział, tak i ten można rozdrobnić np. na zadrzewienia rzek i potoków, zadrzewienia wód stojących czy zadrzewienia urządzeń melioracyjnych.
Rola mikroklimatyczna zadrzewień przejawia się w ich korzystnym oddziaływaniu na mikroklimat pól i łąk. Hamują one prędkość wiatru średnio o 15%-26%, maksymalnie 50%-70%. Ograniczają straty wody wskutek parowania z gleby średnio o 25%, co wpływa na łagodzenie wysychania gleby latem, a zimą jej przemarzania. Zwiększają wilgotność powietrza w warstwie przygruntowej, czyli zwiększają kondensację pary wodnej w roślinach i na ich powierzchni oraz w glebie, także dzięki większej ilości opadów poziomych. Dodatkowo ograniczają erozję wietrzną, parowanie i odpływ wody w czasie suszy latem, erozję wodną czyli spływ powierzchniowy wody na korzyść podziemnego, co jest szczególnie ważne w terenie pofałdowanym. Zwalniają tempo topnienia śniegu wiosną o około 5%. Przyczyniają się do zmniejszenia dobowych amplitud temperatury powietrza, w tym częstości występowania przymrozków wiosną i podwyższenia temperatury gleby do głębokości 20 cm średnio o 0,2°C. Ograniczają przemieszczanie się z jednych pól na inne niepożądanych związków chemicznych będących następstwem stosowania nawozów mineralnych oraz pestycydów. Upiększają krajobraz i tereny wypoczynku ludności. Istotne znaczenie mają nawet najmniejsze skrawki lasu rozrzucone wśród pól czy zadrzewienia śródpolne; miejsca takie stanowią także schronienie dla ptactwa oraz miejsce życia bezkręgowców i innych zwierząt.
Wyraźnie korzystny wpływ zadrzewień śródpolnych na sąsiadujące z nimi pola stwierdzić można szczególnie wtedy, gdy tworzą one pasy położone prostopadle do kierunku dominujących wiatrów, a jeszcze lepiej, gdy tworzą system obramowujący pola.
Pierwsze doświadczenia nad pozytywnym ich wpływem przeprowadził Dezydery Chłapowski, który w całym swym majątku (ok. 10 tys. ha) w Turwi koło Kościana, w latach dwudziestych XIX w. założył system zadrzewień, którego większa część pozostała do dziś. Niektóre założone przez niego pasy zadrzewień miały długość kilku kilometrów, wiele miało szerokość od kilkunastu do 30 metrów, zwykle w środku z drogą dojazdową do pól.
Kształtowanie i tworzenie zadrzewień śródpolnych wymaga sporej wiedzy. W zależności od rodzaju zadrzewienia i ogólnego celu, jaki ma ono spełniać ustala się, czy będzie to nasadzanie rzędowe pasowe czy grupowe oraz określa usytuowanie w terenie, dobiera się gatunki drzew i krzewów oraz sposób ich zmieszania i rozmieszczenia w zadrzewieniu.
W doborze gatunków trzeba uwzględnić m. in. zdolność do hamowania prędkości wiatru; drzewa o wiotkich gałęziach czynią to skuteczniej niż o gałęziach sztywnych; zimą skuteczniejsze są iglaste niż liściaste. Efektywne hamowanie wiatru ma miejsce tylko wtedy, gdy drzewa i krzewy tworzą ścianę od powierzchni gruntu aż po wierzchołki najwyższych drzew. Rolę taką najlepiej spełniają zadrzewienia dwu- lub trzypiętrowe.
Gatunki drzew i krzewów należy dobierać uwzględniając również produkcję owoców oraz nektaru i to możliwie przez cały sezon wegetacyjny, a także mając na uwadze zapewnienie miejsc lęgowych dla ptaków i owadów pożytecznych. Jednocześnie unikać trzeba wprowadzania do zadrzewień takich gatunków krzewów, które mogą sprzyjać rozwojowi szkodników i chorób roślin uprawnych. Nie zaleca się np.: sadzić w zadrzewieniach czeremchy trzmieliny czy sosny wejmutki. Przeciwwskazaniami są względy ochrony upraw przed szkodnikami i sprawcami chorób roślin uprawnych, które do przejścia swego cyklu rozwojowego potrzebują dwóch różnych gatunków roślin. Na gryce i kukurydzy może występować mszyca trzmielinowo - grykowa; na zbożach ozimych - mszyca czeremchowo - zbożowa, na berberysie - rdza źdźbłowa zbóż, przede wszystkim żyta. To oczywiście tylko wybrane przykłady wskazujące na różnorodność kryteriów, które trzeba uwzględnić przy doborze gatunków drzew i krzewów do zadrzewień.
Mimo to, rolników namawia się do utrzymania i zakładania zadrzewień śródpolnych na swoich polach w celu urozmaicenia terenu. Takie strefy buforowe mogą być zakładane wzdłuż cieków i małych zbiorników wodnych oraz jako miedze śródpolne w obrębie dużych pól. Mogą stanowić także granice między intensywnie uprawianym polem, a wartościowym siedliskiem przyrodniczym np. torfowiskiem.
